Нөлдүк километр. Сулайман-Тоонун этеги

Сулайман-Тоонун түндүк этегинин алдындагы аянт дайыма ачык жана адамдар көп жүргөн жай болчу. 1970-жылдарга чейин мурунку жаңы музейдин, фонтандын жана аянтчанын ордунда кадимки махалла, ылай топурактан курулган үйлөрү бар шаар кварталы бар болгон.

1970-жылдары Ошту экинчи жолу реконструкциялоо кызуу жүрүп жаткан кезде 1974-жылы шаар кварталдары буздурулуп, алардын ордуна Кыргыз ССРдин түзүлгөндүгүнүн 50 жылдыгына карата тегерек постаментте жаткан үч жалбырактуу чөптүн формасындагы жана жогору жагынан туу формасындагы көлөм менен курчалган монумент курулган, анда республиканын герби чагылдырылган, монументтин бийиктиги – 20 метр, диаметри – 8 метр. Монументтин автору архитектор монументчи – Кубаныч Назаров. Анын долбоору менен Сулайман-Тоодогу үңкүр комплексиндеги музей курулган.

Фонтандардын ордунда таштардан жасалган ардак такта болгон, кызгылт гүл клумбалары бузулган. Жупас-Арыктын артында Ош облустук телерадиостудиясы жайгашкан.

1978-жылы керамика оюулары менен кооздолгон фонтан аянтчасы бар боз үй формасындагы кайталангыс азем белек дүкөнү курулган. Дүкөн укмуштуудай акустикага ээ болгон. Тилекке каршы, ал азыркы учурда иштебейт.

2000-жылы башталган бул жердин кайра жаралышы кандай болгон? Сейилдөөнү шаардан баштоого кеңеш беребиз. 2000-жылы Ош шаарынын 3000 жылдыгын белгилегенден кийин бул жерге 1995-жылы “Манас” эпосунун 1000 жылдыгын белгилөөдө башкы байгени жеңип алган үч кабаттуу боз үйдү орнотушкан. Кийинчерээк алайлык кыргыздардын башкаруучусу Алымбек Датканын эстелигин орнотушкан жана жаңы фонтандарды курушкан. 

2000-жылы тоонун дал этегине Оштогу бардык эски музейлердин экспозициялары бириктирилген жаңы “Сулайман-Тоо” улуттук тарыхий-археологиялык музей комплекси курулган.

Бул Сулайман-Тоонун түндүк этегиндеги чакан аянтча Ош шаары боюнча саякаттар үчүн нөлдүк чекит болуп калган. Бул жерден – Оштун тарыхый бөлүгүндөгү байыркы Жупас-Арык каналынын жээгиндеги тоонун этегинен шаардын тарыхы башталат.